De Historische Vereniging Norch brengt het verleden van Norg dichterbij
Opgericht 1997
“Het fotoalbum uit het ouderlijk huis heeft nu iets geheimzinnigs gekregen, want er staan allerlei mensen in die ik niet ken – en waar moet ik opheldering vragen? Wie is dat droeve meisje met het hoge kapsel en die ingeregen wespentaille? Wat werd er van het zeer geïmponeerde jongetje dat zich anno 1921 op de kermis liet fotograferen in een auto van karton? En waar ligt die dikke man met die dekselse knevel en de kolbak thans begraven? "
* citaat uit "Mijn moeder had gelijk" van Simon Carmiggelt
Wie geeft foto’s betekenis? Wie zorgt voor opheldering? Bij wie kan ik navraag doen? Vragen over het verleden houden ons regelmatig bezig.
De Historische Vereniging Norch, opgericht op 25 november 1997, probeert het verleden weer een gezicht te geven
Zij houdt zich bezig met de historie van de gemeente Norg totdat deze bij de gemeentelijke herindeling van 1 januari 1998 samen met de ge-meenten Peize en Roden opging in de nieuwe gemeente Noordenveld.
De vereniging telt momenteel bijna 600 leden
Het doel van onze vereniging:
In de statuten is beschreven dat de Vereniging de belangstelling voor en onder-zoek van de geschiedenis van Norg wil stimuleren door middel van:
* toegankelijk maken van bestaande publicaties.
* verzamelen en toegankelijk maken van bronnen zoals akten, brieven, foto's, kaarten, e.d.
* uitwisselen van niet gepubliceerde gegevens.
* verrichten van (deel)onderzoek.
* bevorderen van publicatie van onderzoek.
* verduidelijken van de stoffelijke sporen van de geschiedenis van Norg in bouw en landbouw.
* alle andere geoorloofde middelen die aan het doel bevorderlijk zijn.
uit de collectie van Wil Rijks (meer dan 100 jaar oude kaart)
Het bestuur van de Historische Vereniging Norch en de redactie van De Boerhoorn wensen u fijne feestdagen en een voorspoedig en gezond 2025
Op deze pagina staan de rubrieken: "Even bijpraten" en "Hoe het was en hoe het is"
"Even bijpraten"
’t Was niks, ‘t is niks ‘t wordt niks.
(lezing Willem Foorthuis)
Met deze opening hield Willem Foorthuis op woensdag 20 november 2024 voor ruim 60 toehoorders een lezing bij de Historische Vereniging Norch met als titel ‘Veen is rijkdom, geen armoede’.
Opgegroeid in de Drents-Groningse Veenkoloniën zette Foorthuis eerst uiteen hoe in de ijstijden de bodem van dit enorme veengebied is ontstaan. Daarna ontstond op deze bodem, door de stagnerende waterafvoer, veenvorming. Aan het begin van de 16e eeuw was deze veenlaag op sommigen plaatsen meer dan 10 meter dik. Het gebied was eigendom van de stad Groningen, die zorgden voor de exploitatie van dit gebied door kanalen te graven en de veenlaag voor het afgraven van turf te verkopen. De kopers moesten zich houden aan de regels opgesteld door de stad Groningen, die waren opgenomen in de ‘Ordonnantie op de turfgraverie’. Van de afgegraven turf kreeg de stad Groningen 25 % van de opbrengst.
In het boekje ‘Tractatus de turffis ceu cespidatus bitumenosis’ uitgegeven in 1658 en geschreven door Martin Schoock werd het turfgraven in de hoogvenen beschreven. Het boekje is circa 8 x 12 x 1 cm, door Foorthuis gekocht bij een antiquarische boekhandel voor € 915.
Als eerste werd een hoofdkanaal gegraven en vervolgens hoofd- en zijwijken. Om te voorkomen dat het veen te veel uitdroogde werden de wijken jaarlijks met circa tweehonderd meter verlengd. De gravers werden ‘zandschieters’ genoemd. Het turfgraven vond plaats tussen 21 maart en 21 juni. Hierdoor had de afgestoken turf voldoende tijd om te drogen.. In de ordonnantie was onder ander bepaald dat de arbeiders niet verder dan 90 meter met een volgeladen kruiwagen mochten rijden. Om die reden liggen de wijken allemaal 180 meter uit elkaar. De turfstekers werden per hoeveelheid gestoken turf betaald en kon er goed worden verdiend, volgens Foorthuis. Men sprak dan ook wel over het ‘bruine’ goud. Ook het omkeren van de turf en het naar het schip kruien en laden van het schip werd afgerekend naar de hoeveelheid turven.
Na het afgraven werd de achtergebleven ondergrond ontgonnen en gemengd met ‘stratendrek’ uit de stad Groningen. Op de zo ontstane dalgronden werden boerderijen gesticht en graan, suikerbieten en aardappelen verbouwd, die werden verwerkt in de fabrieken van onder andere grootindustrieel Willem Albert Scholtens. Voor de afvoer van de turf, aanvoer van stratendrek en transport van aardappelen waren er in dit gebied veel schippers actief. Naderhand lieten deze schippers zeewaardige schepen bouwen, op een gegeven moment hadden ongeveer de helft van de geregistreerde zeeschepen in Nederland de Veenkoloniën als thuishaven.
In de 17e en 18e eeuw telden de Veenkoloniën circa 26.000 inwoners, evenveel als in de stad Groningen. Uit het hele land en zelfs uit Zwitserland (doopsgezinde hugenoten) waren deze inwoners naar deze streek gekomen vanwege de grote werkgelegenheid en de daarbij behorende verdiensten. Het was vergelijkbaar met de huidige migranten.
Na de rijkdom in de 17e en 18e eeuw ontstond er na de energietransitie naar steenkool een gebied dat nu wordt aangeduid als de ‘Eredivisie van de armoede’.
Foorthuis zorgde op een enthousiaste manier voor een mooie en interessante lezing
HW
Foto's vrijwilligersmiddag
Een supermooi cadeau
‘NORG DOOR DE EEUWEN HEEN’; Een uitgave van de Historisch Vereniging Norch.
Een mooi geschenk voor Sinterklaas, de Kerst of gewoon voor een verjaardag!
Het is alweer enkele maanden geleden dat de presentatie van het boek “Norg door de eeuwen heen” heeft plaatsgevonden. De verkoop verloopt tot nu toe zeer succesvol. Veel (oud) Norgers hebben het boek inmiddels in hun bezit.
Er zijn nog boeken op voorraad. Afhalen kan, maar bestellen kan ook via historischnorch@gmail.com
De prijs van het boek bedraagt € 30,00 (voor leden € 15,00). Betalen kan contant maar met de pin mag natuurlijk ook.
“Norg door de eeuwen heen” omvat maar liefst 456 pagina’s verdeeld over 20 hoofdstukken. 24 auteurs hebben meegewerkt aan dit rijk geïllustreerd boek met meer dan 1500 foto’s en kaartmateriaal; voor een deel uit eigen archief maar soms ook door inwoners beschikbaar gesteld.
De negen dorpen in de oude gemeente Norg kennen een rijke historie, die terug gaat tot de tijd van de hunebedbouwers. In de loop der eeuwen is er veel veranderd, maar gelukkig is ook veel moois en waardevols bewaard gebleven.
Met name in de laatste twee eeuwen is het landschap sterk veranderd. Zandwegen werden bestraat, kanalen gegraven, nutsvoorzieningen als elektriciteit en aardgas ingevoerd.
Het nieuwe geschiedenisboek besteedt veel aandacht aan de samenleving in de dorpen van de voormalige gemeente Norg. In tekst en beeld komen niet alleen de jaarmarkten en de vele middenstanders voorbij, maar ook de talloze verenigingen die de dorpen de afgelopen honderd jaar hebben gekend. Veldwachters en nachtwachten waakten over de veiligheid van de inwoners, geneesheren en vroedvrouwen over de gezondheid. De Tweede Wereldoorlog was ook in Norg een zware tijd. Als voormalig agrarische gemeente is er ruim aandacht besteed aan de landbouw en de daarbij behorende activiteiten. In het hoofdstuk onderwijs in de dorpen staan veel groepsfoto’s. Uiteraard ontbreekt ook de “motocross” van Norg niet. Maar liefst 70 jaar motorsport in Norg wordt uitvoerig beschreven. De cultuur, met de schrijvers en beeldend kunstenaars uit Norg, krijgt eveneens veel aandacht.
Kortom, een mooi boek om te geven of te ontvangen.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Mocht u verhinderd zijn het boek op te halen dan willen we graag dat u vooraf betaalt, zodat het boek per post verstuurd kan worden.
Van de bestellingen, die per post moeten worden verstuurd, ontvangen we graag een betaling vooraf. Wij verzoeken u het verschuldigde bedrag over te maken op onze bankrekening:
NL 20 RABO 0143 7936 59 t.n.v. Historische Vereniging Norch
onder vermelding van:bestelling boek Norg.
Verder natuurlijk uw naam, adres, postcode en woonplaats vermelden.
Wij sturen u het boek dan zo spoedig mogelijk toe. Het boek kost:
€ 25,00 voor leden (inclusief verzendkosten)
€ 40,00 voor niet leden (inclusief verzendkosten)
Bij het afhalen bij enkele bestuursleden of in ons archief in de Brinkhof gelden de normale prijzen; voor leden € 15,- en voor niet leden € 30,-
Deze bedragen kunnen contant worden afgerekend.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Een fotocompilatie uit het boek
Burgemeester Johannes Tonckens wordt in 1935 bij het gemeentehuis aan de Asserstraat enthousiast onthaald door een groot publiek. Op de achtergrond molen De Hoop.
Het hunebed bij Westervelde in de jaren dertig van de vorige eeuw tussen de korenschoven
De landbouw in en rondom Norg was vele eeuwen van grote betekenis. In het hoofdstuk Boeren en Buitenlui is ruim aandacht besteed aan de Boermarken, de schaapskuddes, de paardenmarkten, de molens en de Zuivelfabriek. De Noordenveldtentoonstellingen waren niet alleen voor de boeren van belang, ook de inwoners speelden een rol van betekenis.
Landelijke Rijvereniging “De Lelieruiters” aan het Westeind te Norg tijdens een grote optocht van Norger verenigingen. Geheel rechts de bakkerij van Van Esch
Bijna verdwenen beroepen. Een huisslachting waarbij “een glaasje” niet mag ontbreken.
Dankzij het boek “Mag het iets meer zijn” is veel bekend over de Middenstand in Norg en omgeving. Op de foto het winkeltje van “Piet Klompie” op de hoek van de Pompstraat en Peesterstraat. In De Boerhoorn van december aanstaande verschijnt aan interessant artikel over dit winkeltje onder de naam “Zuurtjes uit Norg”. De familienaam Darmeveil komt uit Frankrijk.
De recreatie in en rondom Norg komt in het boek uiteraard uitgebreid aan de orde. Veel foto’s en oude ansichtkaarten van kampeerboerderijen, de bossen, de zandverstuivingen en van het zwembad aan de Eenerstraat hebben een plek in het boek gekregen.
Het kinderkoor van juffrouw Bakker zingt in 1956 op het podium bij Hotel Elsinga
Toen de openbare lagere school nog aan de Kerkbrink stond. De foto dateert van 1935 en het is speelkwartier (Bok, bok, hoeveel horens….). Op de achtergrond de oude pastorie.
Uit het hoofdstuk Gezondheidszorg in Norg; Aan de Norgervaart wordt met de ambulance een zieke opgehaald. Zuster Dik begeleidt de patiënt naar het ziekenhuis (1928).
De voormalige kleuterschool stond aan de Schapendrift. Juf Roelie Smallenbroek zoekt met haar kleuters op een hele warme zomerdag verfrissing…..De namen van de kinderen staan in het boek.
Spelers van Korfbalvereniging D.E.S. (Door Eendracht Sterk) op het terrein hoek Schoolstraat/Hekakkerstraat met toen nog uitzicht op De Steeg. Alle nog bestaande en reeds opgeheven sportverenigingen in de dorpen van de voormalige gemeente Norg hebben in het boek een plek gekregen.
Bondshotel Karsten aan de Brink te Norg. Tevens garage en verhuur van luxe auto’s en bussen.
Kinderen uit Westervelde zijn aan het “paasvuur slepen”; veel oude tradities in en rond Norg komen in het boek aan bod.
Een luchtfoto uit 1950 van de Coöperatieve Zuivelfabriek Norg. De Lindelaan is hier nog volop in ontwikkeling
Prachtige omslag van het programmaboekje van de wedstrijden op Hemelvaartsdag. In 1953 kregen de wedstrijden in Norg echt internationale allure. Voor de liefhebbers is dit hoofdstuk een feest van herkenning.
Het einde van de Norgervaart en het begin van de Kolonievaart nabij Huis ter Heide. Een deel van het haventje en nog altijd in het landschap zichtbaar.
Wielerwedstrijden te Norg. Reeds in het begin van de vorige eeuw werd in Norg “Fietsclub Norg” opgericht. Men had toen niet kunnen voorzien dat ruim een eeuw later het fietsen in Norg zou uitgroeien tot een heus wielerfestijn.
Café Koops aan de Schoolstraat te Westervelde. Nagenoeg alle dorpen hadden een of meerdere cafe’s. De foto’s staan allemaal in het boek.
"Waar als ik weg kwam konden we toentertijd niet zo goed hoog praten"
lezing door Yvonne Bijl
Op donderdag 26 september 2024 werd de eerste thema-avond van het winterseizoen 2024-2025 gehouden. Op deze avond kwam Yvonne Bijl vertellen over ‘De Baos en & Ikke’
Yvonne Bijl begon te vertellen over haar jeugd in Hollandscheveld waar haar vader een maden kwekerij had. Daardoor rook het daar niet altijd even fris en zij en haar broers en zussen zaterdags avond altijd in het lavet gingen voor de wekelijkse wasbeurt. Haar oudere broers en zus waren eerst aan de beurt en zij en haar jongste zus als laatsten. Tussentijds werd het waswater niet vervangen en was het de vraag of de jongste er wel schoner uitkwam dan vóór de wasbeurt. Door de aanwezigen was dit nog zeer herkenbaar.
Yvonne vertelt in ’t Drèents van Zuid-West Drenthe en met de zaal werden de verschillen met het Noord-Drents op en humorvolle wijze gedeeld. Naast een aantal hilarische verhalen las Yvonne een paar ‘gedichies’ voor. Yvonne heeft een tijd geleden een cursus Drèents gevolgd bij het Huus van de Taol en schreef daarna wekelijks een column voor De Hoogever die later zijn gebundeld in de boeken ‘De Baos & Ikke I en II. Ze raadde de zaal aan om zo’n cursus ook eens te gaan doen en wellicht zou dit ook kunnen leiden tot een boek. Ze gaf aan dat het Drèents eigenlijk heel gemakkelijk is, ze vertelde dat men in Drenthe overal een ‘t’ voor plaatst. Dit werd duidelijk toen ze vertelde over ’t getokkel op ’t orgel van mien tante op ’t Hollandseveld.
Na de pauze was de taalquiz aan de beurt, dit bestond uit een tekstfragment hoe Drenten proberen Nederlands te praten. De aanwezigen moesten dit verbeteren en werd het duidelijk dat "Hollanders" er soms niets van begrepen waar over werd gesproken. Uit een paar voorbeelden bleek dat dit wel eens tot behoorlijke misverstanden kon leiden.
Om ongeveer 10 uur sloot voorzitter Bert Venema de avond af en bedankte Yvonne met een dikke bos bloemen voor de leuke en humorvolle wijze waarop zij de leden heeft vermaakt.
HW
Een impressie van de boekpresentatie "NORG door de eeuwen heen" in de Margarethakerk
"Hoe het was en hoe het is"
We proberen maandelijks een aantal oude foto’s te plaatsen van een straat in Norg met als onderwerp: “hoe het was en hoe het is”
Deze keer nogmaals twee foto’s van het Westeind. De bovenste foto dateert van 1917. Aan de noordkant van de weg staan nog nauwelijks huizen. Het pand vlak bij de molen is de in 1915/1916 gebouwde smederij van Egbert Boerema. Toen deze het smidswerk noodgedwongen moest opgeven werd het overgenomen door smid Egbert Egberts. In 1928 werd het pand verkocht en verbouwd tot winkel en kwam het in handen van Geert en Antje Zuidhof. Op de voorgrond rechts zien we nog net een deel van het hek van het café annex boerderij “het Oud Gemeentehuis”. Het pand waarin thans een pizzeria en antiekwinkel is gevestigd.
Links, aan het begin van het Westeind, staan nog steeds de eiken die dus al meer dan honderd jaar oud zijn. Net voorbij deze bomen is nog vaag de afslag naar Zandvoort te zien. Voorbij de brink zien we eerst de boerderij van Fokke van Esch. Aan de andere kant van de boerderij bouwde zijn broer Geert van Esch in 1920 een winkelpand. Op de plaats van de oude boerderij en het winkelpand staat nu de Plus winkel van de fam. Spithost. Het achtereind van het Westeind is hier nog goed voorzien van een weelderige boombeplanting.
Deze foto geeft al een heel ander beeld van het Westeind. Norg heeft in tien jaar tijd de nodige vooruitgang geboekt. Aan de noordzijde is inmiddels fors bijgebouwd. De beplanting heeft plaats moeten maken voor telefoon en elektra. In 1921 is het dorp Norg aangesloten op het elektriciteitsnet. Op de foto zien we rechts eerst de woning van R.H. de Vries; bij oud-Norgers beter bekend als “Zwiene Riemer. De woning werd gebouwd in 1919. Daarnaast staat de woning van kapper Westerhof. Deze werd gebouwd in 1924/1925. Vervolgens de zojuist beschreven winkel van Geert en Antje Zuidhof en als laatste, recht voor de molen, de boerderij van Luchien Stevens.
Voor een beetje nostalgie klik op de rubriek bovenaan de pagina op foto's of hiernaast op hoe het was en hoe het is
korte foto-impressie Brinkhof 50 jaar
Laatste update; 03- 12 - 2024
onze sponsoren
