en ...wat is geweest / wat komt

overzicht en verslagen van de afgelopen activiteiten en bijeenkomsten

	overzicht van activiteiten en bijeenkomsten
2021
11 en 12 september	Open Monumentendag in het kader van de Tonckensvaart tussen 1879 en 1956
23 september	Marcus Niekus nam ons mee naar “Het leven op de rand van Oertijd”.
25 november	Volg Caltexpijlen naar circuit; 70 jaar Motorcross in Norg. Lezing door Albert Rijks
2022
25 maart	Jaarvergadering
3 april	Wandelexcursie voormalig vliegveld Peest
7 april	Herdenking Franse parachutisten
21 april	Lezing over Kamp Neuengamme

wat is geweest: 21 april lezing over Kamp Neuengamme

Gerrit Assies, secretaris van de Stichting Vriendenkring Neuengamme, gaat uitvoerig in op het vrij onbekende Duitse concentratiekamp, waar veel verzetsmensen uit de voormalig gemeente Norg werden omgebracht. Over de situatie daar was jarenlang amper iets bekend, maar inmiddels is de kennis uitgebreid.

Van Assies kwamen in de oorlog meerdere familieleden om het leven, ook in Neuengamme. De spreker gaat in op de voorgeschiedenis en het verzet in en rond Norg, de arrestaties en de beruchte treinreis van 16 januari 1945, toen 110 mannen uit Groningen, Friesland en Drenthe naar het kamp bij Hamburg werden vervoerd.

Ook de barre omstandigheden en het nog triester eind van de mannen wordt belicht. En de vlucht naar Lübeck, waar 6000 kampgevangenen moesten inschepen in het cruiseschip Cap Arcona. Op weg naar Zweden werd dit schip abusievelijk gebombardeerd, met dramatische gevolgen. De actie was vrijwel zeker opzet van de Duitsers om de sporen van hun schrikbewind uit te wissen.

Het beruchte kamp nabij Hamburg (foto Stichting Vriendenkring Neuengamme)

wat is geweest: herdenking Franse Parachutisten

Samen met de Stichting Herdenking Franse Parachutisten 1945 werd op donderdag 7 april jl. een herdenking gehouden bij de oorlogsmonumenten aan de Koelenweg en bij de Nederlands Hervormde kerk te Norg.

Kolonel Harold de Jong sprak kort over de gebeurtenissen die aan de Koelenweg hebben plaatsvonden. Ook werd de last post en de reveille geblazen en een minuut stilte gehouden.

Er werden onder andere bloemen gelegd door een afgevaardigden van de Stichting Franse Parachutisten 1945 en door de werkgroep 40-45 van de Historische Vereniging Norch. Bij de herdenking was ook een groep Franse nabestaanden aanwezig.

Germ Geersing legt bloemen bij het monument aan de Koelenweg

Bert Venema heeft bloemen gelegd bij het momument bij de NH Kerk

wat is geweest: Een groot succes!!!

De excursies op 3 april, vanuit het dorpshuis "De Mug"aan de Schaapdijk in Peest, zijn een geweldig succes geworden! De Historische Vereniging mocht in totaal 150 bezoekers verwelkomen. Zowel 's morgens als 's middag kwamen er ongeveer 75 belangstellenden luisteren naar de boeiende verhalen. De grote groep mensen werd tijdens beide excursies verdeeld over drie groepen. De geroutineerde gidsen Geertje Brink, Germ Geersing en Halbe Hageman hebben de bezoekers een prachtige rondleiding gegeven. De mensen die van heinde en ver kwamen hebben genoten van de interessante verhalen. Daarnaast zijn er ook goede zaken gedaan met de verkoop van het boek "Schijn bedriegt..." Al met al een prachtig initiatief van onze vereniging.

Verslag Algemene Leden Vergadering

Op donderdag 24 maart 2022 hield de Historische Vereniging Norch haar jaarvergadering. Voorzitter Bert Venema kon 49 leden welkom heten en vond het fijn dat het nu weer zonder Corona beperkingen kon. Voordat met de agenda werd begonnen werd de spreker van het tweede deel van de avond, de heer Johan Bisschop uit Hoogeveen van harte gefeliciteerd met het winnen van de “DHV-Publieksprijs” voor zijn boek ‘Blik! op bijna honderd jaar blikfabriek Hoogeveen’.

De agenda werd vlot afgehandeld, naast de gebruikelijke agendapunten werd met het voorstel om de statuten te wijzigen ingestemd. De Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen was aanleiding om de huidige statuten nog eens kritisch te bekijken en af te stemmen op de hedendaagse praktijk en de elektronische communicatie middelen. De bestuursleden Ina Mulder en Berd Bazuin waren aftredend en stelden zich herkiesbaar, tevens werd voorgesteld om Siep van der Meer te benoemen als bestuurslid. De vergadering stemde in met deze herverkiezing en uitbreiding van het bestuur met een hartelijk applaus.

Na de pauze vertelde Johan Bisschop over de historie van de in 1925 opgerichte blikfabriek Drenthina te Hoogeveen. Begonnen werd in een oude wankele schuur waar condens blikjes werden gemaakt voor de melkfabriek in Hoogeveen. Geleidelijk aan werd er allerlei soorten blikken gemaakt. Op het hoogtepunt waren er meer dan 750 medewerkers. Dat het een echt ‘familiebedrijf’ was bleek uit het feit dat veel medewerkers familie van elkaar waren. Het sociale aspect stond bij de blikfabriek in een hoog vaandel, medewerkers werden in de gelegenheid gesteld om zicht te scholen en te ontwikkelen. Zo kregen jongeren naast een opleiding een week vakantie aangeboden naar een plek waar ze zelf graag naartoe wilden. Een belangrijke factor binnen de fabriek was de personeelsvereniging, die tal van activiteiten organiseerde, zoals een eigen voetbalclub, harmonie orkest, wandelvereniging, postduivenvereniging en een jaarlijkse modeshow. In de loop der jaren heeft de fabriek verschillende fusies en overnames gekend, maar maakt nog steeds hoogwaardige blikverpakkingen voor de voedingsindustrie. Al met al was het een zeer interessante presentatie.

Historische Vereniging Norch werpt een blik in het verleden.

Op donderdag 24 maart houdt de Historische Vereniging Norch haar jaarvergadering in De Brinkhof, aanvang 20.00 uur. Naast de gebruikelijke punten staat het aanpassen van de verenigingsstatuten aan gewijzigde wetgeving op de agenda.

Na het zakelijke gedeelte vertelt de heer Johan Bisschop over de historie van de N.V. Metaalwarenfabriek Drenthina Hoogeveen. In 2021 verscheen van zijn hand het boek ‘Blik! op bijna honderd jaar blikfabriek Hoogeveen’. Het bedrijf start in 1925 in een oude wankele schuur. Daar werkten 10 man aan de productie van condensblikjes voor de zuivelfabriek in Hoogeveen -nu DOC Kaas- later groeit het bedrijf uit tot een fabriek met zo’n 750 medewerkers. Blikfabriek Drenthina maakte allerlei soorten blikken: van verfblikken tot conservenblikken en blikjes voor frisdrank. Wie kent niet de prachtige blikken van Zwitsal, Buisman, Silvo, Hofnar en vele beschuitbussen? Veelal blikjes waarvan de meesten van ons nooit hebben geweten dat ze in Hoogeveen zijn gemaakt. Veel van de daar gemaakte blikken en blikjes zijn nu gewilde verzamelaars objecten. Een bijzonder exemplaar is een door M.C. Escher ontworpen snoeptrommeltje dat bij het 75-jarig bestaan van Verblifa, waar Drenthina onderdeel van was geworden, is gemaakt en gevuld met snoep werd geschonken aan het personeel en zaken relaties.

‘Volg Caltexpijlen naar circuit’, 70 jaar Motorcross in Norg

Volg Caltexpijlen naar het circuit, 70 jaar Motocross in Norg

Na een uitstel van anderhalf jaar heeft donderdag 25 november 2021 de Historische Vereniging Norch de roemrijke geschiedenis van de Motocross in Norg belicht. Bestuurslid Albert Rijks heeft een bloemlezing over de hoogte- en dieptepunten van de motocross gegeven. Velen kunnen zich nog herinneren dat weken van tevoren alle toegangswegen naar Norg werden voorzien van Caltexpijlen en spandoeken om zodoende de bezoekers aan de motocross in de Langeloërduinen de weg naar het circuit te wijzen. De oudere jongens uit Norg waren in die periode in de ban van de motocross. Ze hielpen mee bij de opbouw van het circuit, zoals in het bos het aanbrengen van de stro-touwen aan weerszijden van de wedstrijdbaan of het sjouwen van de zitbanken van de tribunes op het sportveld. Op de wedstrijddagen kwamen duizenden bezoekers, veelal op de fiets of motor naar het circuit

Meer dan 70 jaar.

Dat de motocross in Norg een geschiedenis kent van meer dan 70 jaren is bij velen onbekend. Met name een onderzoek naar de beginjaren levert verassende dingen op. Wist u bijvoorbeeld wie met de organisatie van de cross in Norg is begonnen? En wie de eerste Norger motocrosser was? Albert Rijks gaf tijdens deze presentatie antwoord op deze vragen. De heuvels in de Langeloërduinen werden omgedoopt tot bekende bergpassen, zoals Simplonpas, Brennerpas en zelfs de Sahara ontbrak niet.

‘Volg Caltexpijlen naar circuit’, 70 jaar Motorcross in Norg

Een korte foto-impressie van de lezing door Albert Rijks

“Historische Vereniging Norch geeft extra dimensie aan Monumentendag editie 2021”

Dit kopte de Norger Courant van 14 september jongstleden. Bijzonder was de expositie op de Open Monumentendag 2021 zéker. Niet alleen de invulling van de Monumentendag, maar ook de belangstelling was erg inspirerend. Er kwamen in beide dagen rond de 175 mensen af op de locatie aan de Broekdijk in Westervelde. De voormalige zwaaikom was afgezet met linten. Foto’s in de naast gelegen tent illustreerden de voormalige scheepvaart locatie. In onderstaande flyer wordt een beknopt historisch overzicht gegeven. Ook is hieronder in een korte schets de monumentendag beschreven.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

Open Monumentendagen 2021 op 11 en 12 september.

Dit jaar hebben we de Tonckensvaart bij Westervelde in beeld gebracht door het houden van een kleine expositie bij de voormalige zwaaikom. Met zo’n 175 bezoekers waren het twee zeer geslaagde Open Monumenten Dagen.

De reacties van de bezoekers waren heel positief, sommigen hadden amper van de Tonckensvaart gehoord. Men vond de locatie uniek evenals de mooie foto’s en het aanwezige materiaal dat herinnert aan vroegere tijden. Het schaalmodel van de trekschuit van Tobi , die we in bruikleen hadden gekregen van het Nationaal Gevangenis Museum Veenhuizen, was een blikvanger. Met piketpaaltjes waren de contouren van de ( gedempte) zwaaikom zichtbaar gemaakt.

Door Hans Tonckens was het terrein belangeloos beschikbaar gesteld, gemaaid en zorgde voor een royale picknickbank.

Verder hadden we een stand ingericht voor de verkoop van verschillende boeken en andere uitgaven. Naast een 8-tal nieuwe leden, leverde de boekverkoop eveneens een prima resultaat op, kortom een zeer geslaagd weekend.

Een bomvolle zaal bij lezing over “De laatste vlucht van de Lancaster JB 181” die op 8/9 oktober 1943 neerstortte bij Westervelde.

Donderdag 17 oktober organiseerde de Historische Vereniging Norch een thema avond over de laatste vlucht van de Britse “Lancaster JB 181” die in de nacht van 8 op 9 oktober 1943 neerstortte bij de Oldehofweg bij Westervelde.

Voorzitter Bert Venema kon bijna 100 belangstellenden welkom heetten op deze eerste avond, in het teken van “2020 – 75 jaar bevrijding”, die werd gehouden in zalencentrum Zwaneveld in Norg. Later in dit seizoen wordt hier op aantal manieren meer aandacht aan besteed. Op 5 mei 2020 wordt dit jubileumjaar afgesloten met een bevrijdingsconcert in de Brinkhof. De aanwezigen kunnen terugzien op een interessante avond, die door de “Werkgroep 40 – 45 gemeente Norg” is gepresenteerd. De werkgroep bestaande uit Geertje Brink, Halbe Hageman en Germ Geersing had de presentatie verdeeld in drie delen.

Halbe Hageman beet het spits af en vertelde over de zevenkoppige bemanning van de Lancaster, hun taak en positie in deze bommenwerper. Alle bemanningsleden zijn bij de crash omgekomen, van hen liggen er vier begraven op de begraafplaats in Norg de andere drie zijn formeel vermist. Naast een technische uitleg over de bommenwerper, de lading en de missie werd stilgestaan bij de wijze waarop door Duitse Luftwaffe de bommenwerpers, die vanuit Engeland waren opgestegen, op spoorde en trachtte neer te schieten. Van de Duitse piloot van de Messerschmitt die verantwoordelijk is voor het neerstorten van de Lancaster is nog veel historisch materiaal, onder andere een boek, bewaard gebleven.

De werkgroep onderhoudt sinds medio jaren ’90 contact met nabestaanden en bezochten meermalen Engeland. Bij de herdenkingen wordt bij de graven in Norg een houten kruisje geplaatst met daarop een “Poppy” bevestigd, ook wordt bij de herdenkingen een Poppy op de revers gedragen. De Poppys (klaproosje die na de Eerste Wereldoorlog massaal opkwamen bij de slagvelden in België en Noord-Frankrijk) zijn een teken van solidariteit met hen die tijdens de oorlog gewond zijn geraakt en met de nabestaanden van hen die vielen. In de United Kingdom is deze Poppy geadopteerd door The Royal British Legion als eerbewijs aan de gevallenen, in aanvankelijk de 1e Wereldoorlog, later aan alle anderen in gewapende conflicten.

Na de eerste pauze ging Geertje Brink nader in op de bemanningsleden, die in leeftijd varieerden van 17 tot 22 jaar. Geertje schetste een beeld van de personen achter de namen. Met name door de contacten met een aantal nabestaanden is er tamelijk veel bekend geworden over een deel van deze bemanning. Eén van hen was tijdens de crash slechts 10 weken getrouwd en heeft nooit geweten dat zijn vrouw op dat moment zwanger was van hun eerste kind.

Geprobeerd wordt om bij de herdenking op 4 mei 2020 de nabestaanden, waar nog contact mee is, aanwezig te laten zijn bij deze herdenking. Dit wordt mede afhankelijk van een bijdrage van de gemeente. Voor de activiteiten in dit jubileumjaar heeft de Historische Vereniging Norch een bijdrage gevraagd aan de gemeente Noordenveld, die hiervoor een fonds beschikbaar heeft.

De avond werd vervolgd door Germ Geersing die een presentatie hield met als titel “Raadsels in de bodem”. Een deel van het vliegtuig zit nog steeds in de grond nabij Westervelde evenals, zeer waarschijnlijk, de vermiste bemanning. Vóór de crash heeft de bemanning, de lading bommen van 6 duizendponders en een zogenaamde cookie, een vierduizendponder, gedropt in het dal van de Slokkert. Bij de herinrichting van het beekdal van de Slokkert, zijn op aanwijs van (wijlen) Roelof Martens en luchtoorlogkenner Henk van Eekeren, drie nog niet ontplofte bommen gelokaliseerd, in 2012 geruimd, en bij Assen tot ontploffing gebracht. Eén van deze bommen lag op een diepte van 3,5 meter.

Germ sloot af met de vraag of de lichamen van de nog vermiste bemanningsleden ooit geborgen zullen worden. Op initiatief van Minister Ollongren is een nationaal programma, om nog niet geborgen vliegtuigwrakken met daarin mogelijke stoffelijke resten te bergen. Het wrak in Westervelde maakt deel uit van dit programma. Echter hierover wordt erg verschillend gedacht, sommigen vinden dat de plek beschermd en aangewezen moet worden als een veldgraf, terwijl anderen voorstander zijn om de eventuele stoffelijke resten te herbegraven bij die van hun kameraden, op de Norger begraafplaats. Een niet onbelangrijk aspect hierbij is dat de gemeente Noordenveld een (forse) financiële bijdrage moet leveren. Welke optie te zijner tijd ook wordt gekozen, grafrust valt en staat met respect. Of de resten ooit geborgen worden, zal de tijd leren ….

De voorzitter sloot de avond af met de conclusie dat het een boeiende en interessante avond is