en ...wat is geweest / wat komt

overzicht en verslagen van de afgelopen activiteiten en bijeenkomsten

	overzicht van activiteiten en bijeenkomsten
11 en 12 september	Open Monumentendag in het kader van de Tonckensvaart tussen 1879 en 1956
23 september	Marcus Niekus nam ons mee naar “Het leven op de rand van Oertijd”.

“Historische Vereniging Norch geeft extra dimensie aan Monumentendag editie 2021”

Dit kopte de Norger Courant van 14 september jongstleden. Bijzonder was de expositie op de Open Monumentendag 2021 zéker. Niet alleen de invulling van de Monumentendag, maar ook de belangstelling was erg inspirerend. Er kwamen in beide dagen rond de 175 mensen af op de locatie aan de Broekdijk in Westervelde. De voormalige zwaaikom was afgezet met linten. Foto’s in de naast gelegen tent illustreerden de voormalige scheepvaart locatie. In onderstaande flyer wordt een beknopt historisch overzicht gegeven. Ook is hieronder in een korte schets de monumentendag beschreven.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

Open Monumentendagen 2021 op 11 en 12 september.

Dit jaar hebben we de Tonckensvaart bij Westervelde in beeld gebracht door het houden van een kleine expositie bij de voormalige zwaaikom. Met zo’n 175 bezoekers waren het twee zeer geslaagde Open Monumenten Dagen.

De reacties van de bezoekers waren heel positief, sommigen hadden amper van de Tonckensvaart gehoord. Men vond de locatie uniek evenals de mooie foto’s en het aanwezige materiaal dat herinnert aan vroegere tijden. Het schaalmodel van de trekschuit van Tobi , die we in bruikleen hadden gekregen van het Nationaal Gevangenis Museum Veenhuizen, was een blikvanger. Met piketpaaltjes waren de contouren van de ( gedempte) zwaaikom zichtbaar gemaakt.

Door Hans Tonckens was het terrein belangeloos beschikbaar gesteld, gemaaid en zorgde voor een royale picknickbank.

Verder hadden we een stand ingericht voor de verkoop van verschillende boeken en andere uitgaven. Naast een 8-tal nieuwe leden, leverde de boekverkoop eveneens een prima resultaat op, kortom een zeer geslaagd weekend.

Neanderthalers op bezoek bij de Historische Vereniging Norch.

Op donderdag 23 september 2021 nam Marcus Niekus ons mee naar “Het leven op de rand van Oertijd”.

Tot zo’n 40.000 jaar geleden leefde de Neanderthalermens in Europa, met name in Frankrijk en Spanje. De noordgrens van hun verspreidingsgebied lag in het noorden van Nederland en Duitsland. In 1856 werden in het Neanderthal bij Düsseldorf de eerste botresten gevonden, waaronder het beroemde schedeldak met de kenmerkende zware wenkbrauwbogen van de Neanderthalers. Later zijn op verschillende plaatsen in Europa resten en gereedschappen van de Neanderthalermens gevonden. In 1939 werd bij Wijnjeterp in Friesland een vuistbijl gevonden en werd erkend als eerste bewijs van de Neanderthalers in Noord-Nederland. De spectaculaire vondsten van amateurarcheoloog Tjerk Vermaning werden door Marcel Niekus eveneens aangehaald.

Op de “Rug van Zeijen” werd in 1992 de “vuistbijl van Peest” gevonden, in 2007 was deze vondst de aanleiding om in dit gebied een nader onderzoek in te stellen. Een team van archeologen, geologen, archeologiestudenten en geïnteresseerde amateurs hebben, vaak onder slechte weersomstandigheden, dagenlang gezocht naar sporen. Dit leverde duizenden stenen op, waaronder een groot aantal vuistbijlen. De grote aantallen vuurstenen werktuigen die daar werden gevonden duiden op het gebruik van kampementen in dit gebied.

Het was een boeiende en interessante avond die door ongeveer 40 bezoekers aandachtig werd gevolgd.

Een bomvolle zaal bij lezing over “De laatste vlucht van de Lancaster JB 181” die op 8/9 oktober 1943 neerstortte bij Westervelde.

Donderdag 17 oktober organiseerde de Historische Vereniging Norch een thema avond over de laatste vlucht van de Britse “Lancaster JB 181” die in de nacht van 8 op 9 oktober 1943 neerstortte bij de Oldehofweg bij Westervelde.

Voorzitter Bert Venema kon bijna 100 belangstellenden welkom heetten op deze eerste avond, in het teken van “2020 – 75 jaar bevrijding”, die werd gehouden in zalencentrum Zwaneveld in Norg. Later in dit seizoen wordt hier op aantal manieren meer aandacht aan besteed. Op 5 mei 2020 wordt dit jubileumjaar afgesloten met een bevrijdingsconcert in de Brinkhof. De aanwezigen kunnen terugzien op een interessante avond, die door de “Werkgroep 40 – 45 gemeente Norg” is gepresenteerd. De werkgroep bestaande uit Geertje Brink, Halbe Hageman en Germ Geersing had de presentatie verdeeld in drie delen.

Halbe Hageman beet het spits af en vertelde over de zevenkoppige bemanning van de Lancaster, hun taak en positie in deze bommenwerper. Alle bemanningsleden zijn bij de crash omgekomen, van hen liggen er vier begraven op de begraafplaats in Norg de andere drie zijn formeel vermist. Naast een technische uitleg over de bommenwerper, de lading en de missie werd stilgestaan bij de wijze waarop door Duitse Luftwaffe de bommenwerpers, die vanuit Engeland waren opgestegen, op spoorde en trachtte neer te schieten. Van de Duitse piloot van de Messerschmitt die verantwoordelijk is voor het neerstorten van de Lancaster is nog veel historisch materiaal, onder andere een boek, bewaard gebleven.

De werkgroep onderhoudt sinds medio jaren ’90 contact met nabestaanden en bezochten meermalen Engeland. Bij de herdenkingen wordt bij de graven in Norg een houten kruisje geplaatst met daarop een “Poppy” bevestigd, ook wordt bij de herdenkingen een Poppy op de revers gedragen. De Poppys (klaproosje die na de Eerste Wereldoorlog massaal opkwamen bij de slagvelden in België en Noord-Frankrijk) zijn een teken van solidariteit met hen die tijdens de oorlog gewond zijn geraakt en met de nabestaanden van hen die vielen. In de United Kingdom is deze Poppy geadopteerd door The Royal British Legion als eerbewijs aan de gevallenen, in aanvankelijk de 1e Wereldoorlog, later aan alle anderen in gewapende conflicten.

Na de eerste pauze ging Geertje Brink nader in op de bemanningsleden, die in leeftijd varieerden van 17 tot 22 jaar. Geertje schetste een beeld van de personen achter de namen. Met name door de contacten met een aantal nabestaanden is er tamelijk veel bekend geworden over een deel van deze bemanning. Eén van hen was tijdens de crash slechts 10 weken getrouwd en heeft nooit geweten dat zijn vrouw op dat moment zwanger was van hun eerste kind.

Geprobeerd wordt om bij de herdenking op 4 mei 2020 de nabestaanden, waar nog contact mee is, aanwezig te laten zijn bij deze herdenking. Dit wordt mede afhankelijk van een bijdrage van de gemeente. Voor de activiteiten in dit jubileumjaar heeft de Historische Vereniging Norch een bijdrage gevraagd aan de gemeente Noordenveld, die hiervoor een fonds beschikbaar heeft.

De avond werd vervolgd door Germ Geersing die een presentatie hield met als titel “Raadsels in de bodem”. Een deel van het vliegtuig zit nog steeds in de grond nabij Westervelde evenals, zeer waarschijnlijk, de vermiste bemanning. Vóór de crash heeft de bemanning, de lading bommen van 6 duizendponders en een zogenaamde cookie, een vierduizendponder, gedropt in het dal van de Slokkert. Bij de herinrichting van het beekdal van de Slokkert, zijn op aanwijs van (wijlen) Roelof Martens en luchtoorlogkenner Henk van Eekeren, drie nog niet ontplofte bommen gelokaliseerd, in 2012 geruimd, en bij Assen tot ontploffing gebracht. Eén van deze bommen lag op een diepte van 3,5 meter.

Germ sloot af met de vraag of de lichamen van de nog vermiste bemanningsleden ooit geborgen zullen worden. Op initiatief van Minister Ollongren is een nationaal programma, om nog niet geborgen vliegtuigwrakken met daarin mogelijke stoffelijke resten te bergen. Het wrak in Westervelde maakt deel uit van dit programma. Echter hierover wordt erg verschillend gedacht, sommigen vinden dat de plek beschermd en aangewezen moet worden als een veldgraf, terwijl anderen voorstander zijn om de eventuele stoffelijke resten te herbegraven bij die van hun kameraden, op de Norger begraafplaats. Een niet onbelangrijk aspect hierbij is dat de gemeente Noordenveld een (forse) financiële bijdrage moet leveren. Welke optie te zijner tijd ook wordt gekozen, grafrust valt en staat met respect. Of de resten ooit geborgen worden, zal de tijd leren ….

De voorzitter sloot de avond af met de conclusie dat het een boeiende en interessante avond is